ISO9001 & Climate Change
การบริหารระบบคุณภาพกับการบริหารการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
เราได้ยินเรื่องราวเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงไปในสภาพภูมิอากาศของโลก หรือ climate change บ่อยมากขึ้น ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัว ทุกคนได้รับผลกระทบทั้งแบบรุนแรงทั้งทางตรงและทางอ้อม
สำหรับระบบบริหารคุณภาพ ISO9001 เป็นมาตรฐานที่ประยุกต์ใช้กันทั่วโลก จึงถือเป็นส่วนหนึ่งที่ข้อกำหนดจะนำเรื่อง Climate Change มาระบุให้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น ซึ่งจากเดิมในการประเมินบริบทขององค์กร หลายองค์กรไม่ได้ประเมินและกำหนดแนวทางการจัดการ Climate change อาจจะเข้าใจว่า Climate change เป็นมาตรฐานด้านการจัดการด้านสิ่งแวดล้อมหรือ ISO 14001 ต้องจัดการในมาตรฐานสิ่งแวดล้อมเท่านั้น หรือไม่มีผลกระทบ ซึ่ง Climate change เป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลกระทบต่อธุรกิจขององค์กร
แต่จากสถานการณ์ปัจจุบันมีองค์กรบริษัทไม่น้อยที่ได้ดำเนินการให้ความสำคัญหรือมีโครงการแผนงานที่จะลดคาร์บอนไปแล้ว โดยบางบริษัท ได้จัดทำร่วมกับระบบ ISO14001 หรือการจัดการด้านสิ่งแวดล้อม บางบริษัทไม่ได้จัดทำระบบ ISO14001 แต่การส่งออกไปยังประเทศปลายทางได้ร้องขอให้มีการจัดการลดคาร์บอนไว้ด้วย เนื่องจากอยู่ในห่วงโซ่ของผลิตภัณฑ์
ISO9001 ข้อกำหนด Climate Change
จากข้อกำหนด version 2015 ในข้อกำหนดที่ 4 ให้ความสำคัญในการบ่งชี้และวิเคราะห์บริบทขององค์กร (Context of Organization) จากภายนอกและภายใน (External and Internal Issue) ซึ่งข้อกำหนดหลักในข้อ 4.1 และ 4.2 นี้ไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลง ยังคงให้มีการบ่งชี้และวิเคราะห์ปัจจัยภายนอกและภายในที่มีผลกระทบต่อระบบบริหารคุณภาพของบริษัทอยู่ ส่วนการเพิ่มเติม เพิ่มเรื่องการประเมิน Climate Change เข้าในบริบทด้วย
Climate Change Definitions
ที่จริงแล้วทุกคนได้ยินและรู้จัก กับ Climate change กันอยู่แล้ว และมีหลายคำศัพท์ที่เกี่ยวข้องในหมวดนี้ เช่น Global warming- ภาวะโลกร้อนหรือการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิเฉลี่ยของอากาศใกล้พื้นผิวโลก , Carbon credit -การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก , Carbon Footprint-ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ปล่อยออกมาจากกิจกรรมต่างๆที่องค์กรดำเนินการ ซึ่งจะเห็นได้ว่าอยู่ในเรื่องการจัดการเพื่อลด ละ เลิก กิจกรรมบางอย่างที่จะก่อให้เกิด Climate change โดยการลดปริมาณคาร์บอนที่ปล่อยออกมาจากกิจกรรมการผลิตหรือการปฏิบัติงานบริษัท
Climate Chage การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศหมายถึงการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิและรูปแบบของสภาพอากาศในระยะยาว การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เกิดขึ้นได้เองตามธรรมชาติ แต่ตั้งแต่ปี 1800 การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศเป็นผลมาจากการกระทำของมนุษย์โดยส่วนใหญ่ สาเหตุหลักมาจากการเผาเชื้อเพลิงฟอสซิล (เช่น ถ่านหิน น้ำมัน และก๊าซ) ซึ่งก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจก (Refer:องค์การสหประชาชาติ)
จะประยุกต์ใช้ได้อย่างไร
ตามข้อกำหนดที่เพิ่มเติม ( Added The organization shall determine whether climate change is a relevant issue )
ทีมบริหารคุณภาพของบริษัท ต้องร่วมกันบ่งชี้และวิเคราะห์ ทั้งปัจจัยภายนอกและภายใน และรวมถึงความคาดหวังจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียของบริษัท
- ปัจจัยภายนอก : External factor เรื่อง Climate change เช่น จัดได้ว่าเป็นปัญหาอุปสรรคในการดำเนินธุรกิจ
- ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและความคาดหวังจากหน่วยงาน เช่น พนักงาน ผู้บริหาร หน่วยงานภาครัฐ
ตัวอย่างการประเมินผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ความคาดหวังและความเสี่ยง
กรมโรงงาน -- ควบคุมสภาพแวดล้อมทุกด้าน เช่น น้ำ ของเสีย -- ถ้าละเมิดกฎหมาย ถูกจับ ปรับ และพักการผลิต
Climate Change มีผลกระทบต่อบริษัทในเรื่องใดบ้าง
ภาพรวมของ Climate change / Global warming ในปัจจุบัน ทุกผลิตภัณฑ์มีผู้ที่เกี่ยวข้องมากมาย เช่น Suppliers & Outsource, บริษัทขนส่ง ลูกค้าที่คาดหวังให้ผลิตภัณฑ์ของตนเองมีภาพลักษณ์ที่ดีทุกด้าน รวมถึงภาพลักษณ์ในเรื่องสิ่งแวดล้อม เป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่สร้างมลพิษให้กับสภาพแวดล้อม หรือมีการปล่อยปริมาณคาร์บอนในปริมาณที่น้อยมากหรือไม่มีปริมาณคาร์บอนเลย ดังนั้นบริษัทผู้ผลิตและผู้ที่อยู่ในห่วงโซ่อุปทานนี้ จึงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่ต้องให้ความสำคัญในการลดมลภาวะและตระหนักในเรื่อง Climate Change
การวิเคราะห์ความเสี่ยง
ความเสี่ยงที่เกิดจากการที่องค์กรไม่จัดการบริหารหรือตระหนักในเรื่อง Climate Change มีหลากหลายประเด็น ตัวอย่างจากตารางการประเมินผู้มีส่วนส่วนเสียข้างต้น ซึ่งยังมีความเสี่ยงอื่นๆ เช่น ไม่สามารถแข่งขันในด้านการตลาด ผลกระทบด้านสุขภาพ การเงิน ถูกกรีดกันทางการค้าในรูปแบบต่างๆ
การวิเคราะห์โอกาส
ส่วนหนึ่งต้องยอมรับว่า สภาวะโลกร้อน และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น หน่วยงานที่มีเกี่ยวข้องได้รณรงค์อย่างต่อเนื่อง รวมถึงผู้บริโภค ให้ความสนใจ ชื่นชม ให้ความนิยมผลิตภัณฑ์ที่ให้ความสำคัญต่อการลดการปล่อยปริมาณคาร์บอนอย่างต่อเนื่อง การบริหารจัดการด้าน Climate change จึงถือเป็นโอกาสที่ผู้ผลิตจะสร้างภาพลักษณ์ที่ดี สร้างแรงดึงดูด ความยั่งยืนให้กับธุรกิจ เกิดตลาดใหม่ๆ ที่เปิดรับผลิตภัณฑ์ ซึ่งในปัจจุบันที่สามารถเห็นได้ชัดเจนมากขึ้น เช่น ความนิยมในการเปลี่ยมมาใช้รถไฟฟ้า
ตัวอย่างโอกาสอื่นๆ ในการบริหาร Climate Change เช่นการลดต้นทุน ลดการใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกที่ไม่สามารถนำมาใช้ซ้ำได้ การใช้วัสดุ ชิ้นส่วนประกอบที่สิ้นเปลืองเกินความจำเป็น การแยกขยะของเสีย การทำลายของเสียอย่างถูกต้องเหมาะสม การใช้ถุงผ้าใส่สินค้า
มีระยะเวลาเท่าไหร่ในการปรับเปลี่ยนสู่ ISO9001:2015 / Amd 1:2024
ISO9001 ฉบับแก้ไขได้ประกาศใช้แล้ว (Refer:www.iso.org) มีผลบังคับใช้ทันที จึงไม่มีระยะเวลาในการ Transition หรือ ระยะเวลาการปรับเปลี่ยนเหมือน Revision ที่ผ่านมา ดังนั้นองค์กรควรต้องพิจารณาถึงผลกระทบด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภมิอากาศที่มีผลกระทบกับระบบจัดการคุณภาพขององค์กร
ส่วนคำถามที่ต้องได้รับ Certificate ออกใหม่ตามฉบับที่ได้เปลี่ยนแก้ไขหรือไม่ นั้น ด้วยเนี้อหาข้อกำหนดมาตรฐานไม่ได้ปรับเปลี่ยนโครงสร้างข้อกำหนดใหม่ เป็นการแก้ไขเพิ่มเติมส่วน Climate Change เท่านั้น จึงไม่มีการออกใบรับรองใหม่ ISO9001 Certificate การตรวจยังคงให้แผนงานเดิมคือ Surveillance Audit หรือ Re-certificate และผู้ตรวจหรือ Auditor จะตรวจสอบเรื่องการ บ่งชี้ - วิเคราะห์ และการบริหารความเสี่ยงในเรื่อง Climate Change พร้อมกับการ Surveillance audit เลย อย่างไรก็ตามขอแนะนำให้ปรึกษา สอบถามกับหน่วยงานที่ให้การรับรองของบริษัทอีกครั้ง แต่ละบริษัทผู้ตรวจให้การรับรองอาจมีแนวนโยบายไม่เหมือกัน
บทสรุป ISO9001 & Climate Change
การที่ ISO9001 นำเรื่อง Climate Change มาเป็นส่วนหนึ่งของข้อกำหนดรวมถึงผู้ตรวจ (Certified Body) ต้องตรวจประเมินในหัวข้อนี้ด้วย เพราะต้องการให้ทุกองค์กร มีส่วนร่วม ตระหนัก ให้ความสำคัญและพิจารณาประเด็นที่สามารถมีส่วนร่วมในการลดคาร์บอนที่ส่งผลให้โลกเกิดการเปลี่ยนแปลงได้ และมาตรฐานยังสามารถควบคุมตลอดห่วงโซ่ของผลิตภัณฑ์ได้อีกด้วย
บริษัท คิวไทม์ คอนซัล เป็นบริษัทบริการให้คำปรึกษาและอบรม ก็นำแนวทางการลดโลกร้อน มาพิจารณากระบวนการบริการของบริษัท ทุกขั้นตอน เพื่อมีส่วนร่วม (แม้จะไม่มาก) มาลดคาร์บอน ไม่ว่าจะเป็นการเดินทางของที่ปรึกษา ลดการใช้กระดาษที่ไม่จำเป็น ลดการใช้พลาสติกที่ไม่สามารถใช้ซ้ำ (Recycle) เน้นการสร้างระบบแบบยังยืน สามารถตรวจสอบ ย้อนกลับได้ เหมือนเดิม
แหล่งที่มาของข้อมูล
ISO9001:2015 / Amd 1:2024 Quality Management System Requirements Amendment 1: Climate action changes